- شماره: ۲۳
- ویژه‌نامه: ویتیلیگو – دیدگاه‌های نوین در تشخیص، علل و درمان 🩺✨
- پزشک معالج: دکتر میثم ضرغامی
ویتیلیگو یک بیماری پوستی مزمن و خودایمنی است که با تخریب سلول‌های ملانوسیت (سلول‌های تولیدکننده ملانین) باعث از بین رفتن رنگدانه‌های پوست و ایجاد لکه‌های سفیدرنگ می‌شود. این بیماری می‌تواند در هر سنی رخ دهد و به دلایل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، اختلالات ایمنی و عوامل محیطی ایجاد می‌شود.
در این شماره، دکتر میثم ضرغامی به بررسی مکانیسم‌های پاتوفیزیولوژیک، انواع ویتیلیگو، عوامل خطر و راهکارهای نوین درمانی می‌پردازند.
پاتوفیزیولوژی
ویتیلیگو نتیجه‌ی حمله‌ی سیستم ایمنی به ملانوسیت‌ها است که منجر به تخریب این سلول‌ها و از بین رفتن رنگ پوست می‌شود. نقش مسیرهای خودایمنی (به‌ویژه T-helper1 و T-helper17) و سیتوکین‌های التهابی (مانند IFN-γ و IL-17) در شروع و گسترش این بیماری به‌خوبی اثبات شده است.
عوامل خطر
- ژنتیک: جهش در ژن‌هایی مانند NLRP1 و PTPN22 با افزایش خطر ویتیلیگو مرتبط هستند.
- اختلالات خودایمنی: شیوع بالاتر ویتیلیگو در بیماران مبتلا به بیماری‌هایی مانند تیروئیدیت خودایمنی، دیابت نوع ۱ و کم‌خونی پرنیشیوز دیده می‌شود.
- عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، استرس اکسیداتیو و آسیب‌های فیزیکی (پدیده‌ی کوبنر) از عوامل تشدیدکننده هستند.
- استرس روانی: استرس‌های شدید می‌توانند باعث آغاز یا تشدید علائم ویتیلیگو شوند.
انواع ویتیلیگو
- ویتیلیگو غیرقطعه‌ای (Generalized): شایع‌ترین نوع که در آن لکه‌های سفید در دو طرف بدن به‌طور متقارن ظاهر می‌شوند.
- ویتیلیگو قطعه‌ای (Segmental): محدود به یک ناحیه از بدن است و معمولاً در سنین پایین‌تر آغاز می‌شود.
- ویتیلیگو موکوسال: درگیرکننده‌ی مخاط‌ها مانند دهان و نواحی تناسلی.
- ویتیلیگو جهانی (Universal): در موارد شدید، بیش از ۸۰٪ از سطح بدن را درگیر می‌کند.
- ویتیلیگو فشرده (Focal): لکه‌های محدود به یک ناحیه‌ی کوچک بدن.
رویکردهای درمانی ویتیلیگو
۱. درمان‌های موضعی:
- کورتیکواستروئیدهای موضعی: کاهش التهاب و مهار پاسخ ایمنی.
- مهارکننده‌های کلسی‌نورین (تاکرولیموس، پیمکرولیموس): مناسب برای نواحی حساس مانند صورت و چین‌ها.
- آنالوگ‌های ویتامین D (کلسیتریول): تنظیم ایمنی و تحریک تولید ملانوسیت.
۲. نوردرمانی:
- UVB باند باریک (NB-UVB): یکی از مؤثرترین درمان‌ها برای تحریک بازگشت رنگدانه‌ها.
- PUVA: ترکیب پسورالن و نور UVA برای موارد مقاوم‌تر.
۳. درمان‌های سیستمیک:
- کورتیکواستروئیدهای خوراکی: برای موارد سریعاً پیشرونده.
- مهارکننده‌های JAK (توفسیتینیب، روکسولیتینیب): درمان‌های نوین برای مهار مسیرهای التهابی مرتبط با تخریب ملانوسیت.
۴. روش‌های جراحی:
- پیوند ملانوسیت: انتقال ملانوسیت‌های سالم از نواحی طبیعی پوست به ضایعات ویتیلیگو.
- پیوند میکروگرافت: روش مؤثر برای موارد موضعی مقاوم به درمان‌های دیگر.
درمان‌های آینده:
- مهارکننده‌های جدید JAK و سیتوکین: تحقیقات در زمینه‌ی داروهای هدفمند برای توقف حمله‌ی خودایمنی ادامه دارد.
- درمان‌های ژنی: مطالعه‌ی روش‌های اصلاح ژنتیکی برای بازیابی عملکرد ملانوسیت‌ها.
نکات مراقبتی ویتیلیگو چیست؟
- محافظت از پوست: استفاده از کرم‌های ضدآفتاب با SPF بالا برای جلوگیری از آسیب بیشتر.
- مدیریت استرس: تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن و یوگا.
- رژیم غذایی متعادل: مصرف غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین B12.
- اجتناب از عوامل محرک: کاهش تماس با مواد شیمیایی و اجتناب از آسیب فیزیکی به پوست.
نتیجه‌گیری
دکتر ضرغامی تأکید دارند که درمان ویتیلیگو نیاز به رویکردی چندوجهی دارد. تشخیص به‌موقع و انتخاب درمان مناسب با توجه به نوع و شدت بیماری، نقش مؤثری در کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا می‌کند. کلینیک ماه زر – همراه شما در مسیر سلامت و زیبایی پوستتان 💖 برای مشاوره و درمان تخصصی با ما تماس بگیرید. 📞
